Τα παιδιά μας αλλάζουν, μάλλον πρέπει κι εμείς!

Η εφηβεία θεωρείται κατά κοινή – νομίζω – ομολογία, μία από τις δυσκολότερες περιόδους στην ανάπτυξη των παιδιών. Οι έφηβοι προκαλούν τις αντοχές, αλλά και την ανησυχία μας με τις έντονες διακυμάνσεις στη διάθεσή τους, τις απαιτήσεις τους για όλο και περισσότερες ελευθερίες και δικαιώματα ή τη διάθεσή τους για απομόνωση, τη δυσκολία τους να ανταποκριθούν επαρκώς στις σχολικές υποχρεώσεις ή αντίθετα το έντονο άγχος για υψηλές επιδόσεις, τις εντάσεις ή τις απογοητεύσεις στις φιλίες και τις πρώτες ερωτικές τους σχέσεις και τόσα άλλα θέματα. Η αλήθεια είναι ότι η εφηβεία είναι δύσκολη, όχι μόνο για τους γονείς, αλλά κυρίως για τα ίδια τα παιδιά, αφού βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο ανάμεσα στην παιδικότητα και την ενηλικίωση, προσπαθώντας να ισορροπήσουν και να βρουν τον εαυτό και τον δρόμο τους, ενώ διαχειρίζονται σημαντικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα, το μυαλό και το συναίσθημά τους.

Σε αυτήν τη φάση, λοιπόν, χρειάζεται κι εμείς να προσαρμόσουμε τους τρόπους που χρησιμοποιούμε για τη διαχείριση και την υποστήριξη των παιδιών μας. Η επιμονή σε μεθόδους και τεχνικές που χρησιμοποιούσαμε τα προηγούμενα χρόνια δεν είναι λειτουργική, αφού θα οδηγήσει σε αντιδράσεις και δε θα ενισχύσει τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των παιδιών μας προς τη σωστή κατεύθυνση. Μην ξεχνάτε ότι ο τελικός στόχος είναι χαρούμενοι, λειτουργικοί και ανεξάρτητοι νέοι ενήλικες που μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα, λαμβάνοντας υγιείς αποφάσεις για τον εαυτό τους και για το μέλλον τους. Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές αλλαγές που χρειάζεται να κάνουμε;

Η διαδρομή προς την πλήρη αυτονομία των παιδιών περνάει από μικρές ελευθερίες που δίνονται σταδιακά και προσφέρουν στον έφηβο μια αίσθηση ελέγχου, ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή του και κατευνάζοντας τη – σχεδόν έμφυτη – διάθεση για επανάσταση που χαρακτηρίζει αυτήν την περίοδο. Αφήστε τον/την έφηβο να αποφασίσει για τον εαυτό του/της ή τουλάχιστον συμπεριλάβετέ τον/την στη συζήτηση και την τελική απόφαση κάποιων ακίνδυνων θεμάτων. Η μετακίνηση της ώρας του ύπνου λίγο αργότερα, η συνέχιση ή διακοπή των μαθημάτων κιθάρας που ξεκίνησε στην τρίτη δημοτικού, μια απογευματινή βόλτα στην πλατεία με άλλα συνομήλικα παιδιά είναι μερικά παραδείγματα αποφάσεων στις οποίες μπορείτε να δείξετε διαλλακτικότητα, έτσι ώστε να κάνετε μία καλή αρχή στη διαμόρφωση του νέου σας ρόλου σαν γονέας εφήβου! Δείχνοντας στα παιδιά ότι αντιλαμβανόμαστε και σεβόμαστε τις ανάγκες τους, καταφέρνουμε να παραμείνουμε κοντά τους και να έχουμε ανοιχτές διόδους επικοινωνίας και υποστήριξης… και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Η παροχή άπειρων πληροφοριών για ένα θέμα, η χρήση πρόχειρων παραδειγμάτων για το παιδί της συναδέλφου σας και γενικά η λογική της διάλεξης είναι ο χειρότερος τρόπος για να συζητήσετε, πόσο μάλλον να πείσετε, έναν έφηβο. Οι έφηβοι, μέσα στο πλαίσιο διεκδίκησης της αυτονομίας, αλλά και συνεπαρμένοι από τις νέες νοητικές τους ικανότητες αντιστέκονται σθεναρά σε οποιονδήποτε αισθάνονται ότι προσπαθεί να τους επηρεάσει αντιμετωπίζοντάς τους σαν παιδιά, άρα υποτιμώντας τους.

Αν θέλετε πραγματικά να σας ακούσει ο έφηβος, μιλήστε του σαν να μιλάτε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας! Δεν αστειεύομαι, χρησιμοποιήστε τον τόνο, τη σοβαρότητα, τη μετριοπάθεια, αλλά και τον σεβασμό που θα χαρακτήριζε την επικοινωνία σας, αν μιλούσατε σε κάποιον ιδιαίτερα σημαντικό άνθρωπο. Δεχτείτε σε έναν βαθμό τη θέση του συνομιλητή σας, παρουσιάστε σημεία που σας προβληματίζουν αλλά όχι ακραίες αντιρρήσεις, δείξτε θετική διάθεση και ανοιχτό μυαλό και αν δεν μπορείτε να καταλήξετε κάπου, αφήστε τη συζήτηση ανοιχτή και συμφωνήστε ότι διαφωνείτε, τουλάχιστον προς το παρόν. Έτσι, θα μπορέσετε κάποια στιγμή με κάποια αφορμή να ξανακουβεντιάσετε το ίδιο θέμα, ενώ αν είχατε καταλήξει σε ρήξη, δεν θα γινόταν εύκολα αυτό!

Ξεχάστε τις ερωτήσεις για τον Άγιο Βασίλη και εκείνον τον κύριο στο πάρκο που καθόταν σε αναπηρικό καροτσάκι. Αυτά θα φαίνονται παιχνιδάκια μπροστά στις ερωτήσεις του εφήβου περί σεξουαλικής συμπεριφοράς και προτιμήσεων, προσωπικές ερωτήσεις για εσάς και το παρελθόν σας, απορίες για το διαζύγιο της θείας Μαρίας και για ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε!

Χρειάζεται να παραμείνετε ψύχραιμοι, ειλικρινείς και όσο μπορείτε ανοιχτόμυαλοι. Αποφύγετε τις ανακρίβειες και την επιμονή σε απόψεις και αντιλήψεις που ανήκουν στο παρελθόν. Διατυπώστε τους προβληματισμούς σας, χωρίς όμως να τους παρουσιάζετε σαν αδιαμφισβήτητες αλήθειες.

Ούτως ή άλλως, ο στόχος παραμένει πάντα μία ποιοτική επικοινωνία με τον έφηβο
που θα μας δώσει την ευκαιρία περισσότερο να ακούσουμε τις σκέψεις του
και να προσφέρουμε υποστήριξη
παρά να δώσουμε απόλυτες απαντήσεις.

Γενικά, η αλήθεια είναι μία και μοναδική: όσο δύσκολο κι είναι για εμάς τους γονείς να το δεχτούμε, τα παιδιά πρέπει να κάνουν τη δική τους διαδρομή, τις επιλογές και τα λάθη τους, να βρουν τις δικές τους απαντήσεις και να διαμορφώσουν τις απόψεις τους. Εμείς χρειάζεται να είμαστε δίπλα τους, ήρεμοι, θετικοί και δυνατοί, για να αισθάνονται ασφάλεια και αποδοχή. Το δικό μας ταξίδι προς την ωριμότητα έχει ολοκληρωθεί από καιρό, τώρα είναι η σειρά τους και το μόνο που έχουμε να διαλέξουμε είναι ο ρόλος μας μέσα σ’ αυτό!