Cyberbullying: Τι ακριβώς είναι και πώς προστατεύουμε τα παιδιά;

Ο όρος «διαδικτυακός εκφοβισμός» (cyberbullying) αναφέρεται στη διαδικασία στόχευσης ενός παιδιού ή εφήβου που δεν μπορεί να υπερασπίσει εύκολα τον εαυτό του από κάποιον συνομήλικό του. Η πράξη γίνεται με τη χρήση ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας από ένα άτομο ή μία ομάδα, κατ’ επανάληψη, με σκοπό την ταπείνωση, απειλή ή παρενόχληση του θύματος.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός συναντάται σε διάφορες μορφές, όπως:

• Επαναλαμβανόμενη αποστολή ηλεκτρονικών ή τηλεφωνικών μηνυμάτων.
• Παρέμβαση και παρενόχληση οποιασδήποτε διαδικτυακής δραστηριότητας του ατόμου.
• Δημιουργία ψεύτικων διαδικτυακών προφίλ.
• Είσοδος σε προσωπικούς διαδικτυακούς λογαριασμούς του ατόμου.
• Αποστολή φωτογραφιών του ατόμου ή αλλού είδους μαγνητοσκοπημένου υλικού.
• Αποστολή προσωπικών πληροφοριών του ατόμου σε πολλαπλούς παραλήπτες.
• Υποκίνηση τρίτων για διαδικτυακή παρενόχληση του ατόμου.

Ευρωπαϊκά στατιστικά αναφέρουν ότι το 6% των παιδιών από 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο έχουν δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό κάποια στιγμή, ενώ τα μισά από αυτά ομολογούν ότι έχουν – με τη σειρά τους – παρενοχλήσει άλλα παιδιά. Φαίνεται ότι τα διαδικτυακά θύματα, αλλά και οι θύτες, διατηρούν τα χαρακτηριστικά των παιδιών που θα ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για bullying και στην πραγματική ζωή (διαφορετικότητα, κοινωνική απομόνωση, ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες κ.λπ.), οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι το cyberbullying αποτελεί απλώς τη μοντέρνα εκδοχή ενός παλαιότερου προβλήματος της παιδικής και εφηβικής ηλικίας και όχι συνέπεια της τεχνολογίας.

Τα θύματα εκφοβισμού (ηλεκτρονικού και μη) παρουσιάζουν μειωμένη αυτοπεποίθηση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, τάση για αρνητική αυτοκριτική, αισθήματα κατωτερότητας, ανασφάλεια και έλλειψη εμπιστοσύνης στις κοινωνικές τους συναναστροφές, μελαγχολία και άγχος. Έχει παρατηρηθεί ότι δυσκολεύονται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ή να αντεπιτεθούν, ειδικά στις περιπτώσεις μακροχρόνιου εκφοβισμού. Εμείς να σημειώσουμε ότι παρόλο που ως κοινωνία έχουμε την τάση να ασχολούμαστε κυρίως με τα θύματα του εκφοβισμού, θεωρούμε ότι και οι δύο πλευρές – θύματα και θύτες – αξίζουν προσοχής και υποστήριξης, αφού αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Στο κομμάτι της αντιμετώπισης είναι σημαντικό οι γονείς να κάνουν προληπτικά μια ειλικρινή συζήτηση με τα παιδιά, πληροφορώντας τα για τους κινδύνους που κρύβει η χρήση της τεχνολογίας σε όλα τα επίπεδα (όχι μόνο συγκεκριμένα για το θέμα του εκφοβισμού). Είναι παράδοξο να προσπαθούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από τους κινδύνους της τεχνολογίας αποφεύγοντας να τους πούμε ποιοι είναι αυτοί, όπως το κάνουμε πολλές φορές.

Χωρίς εντάσεις και πριν από οποιαδήποτε αφορμή, μιλήστε στα παιδιά για την πιθανότητα να βρεθούν αντιμέτωπα με την κακή πλευρά της τεχνολογίας και προετοιμάστε τα προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ένα πιθανό περιστατικό διαδικτυακού εκφοβισμού με σαφείς συμβουλές, όπως:

• Δεν απαντάμε στα εκφοβιστικά μηνύματα.
• Μπλοκάρουμε την πρόσβαση του αποστολέα.
• Κρατάμε και αποθηκεύουμε εκφοβιστικά/απειλητικά μηνύματα ή συνομιλίες. Αυτό θα μας είναι χρήσιμο εάν χρειαστεί ή εάν θελήσουμε να το καταγγείλουμε ή να πληροφορήσουμε αναλυτικά κάποιον ενήλικα.
• Δεν προωθούμε μηνύματα ή εικόνες και φωτογραφίες που θα μπορούσαν να πληγώσουν τα συναισθήματα κάποιου. Έχουμε στο μυαλό μας ότι, εάν κάποιος μας στείλει ένα μήνυμα και το προωθήσουμε ή γελάσουμε με αυτό, στην ουσία γινόμαστε και εμείς μέρος του εκφοβισμού.
• Προσέχουμε τι μοιραζόμαστε online και θυμόμαστε πάντα ότι αν στείλουμε ένα μήνυμα σε έναν φίλο μας και αυτός το μοιραστεί με έναν άλλον, ξεκινά ένα φαινόμενο χιονοστιβάδας και σε πολύ λίγο χρόνο το αρχικό μήνυμα βρίσκεται πια εκτός του δικού μας ελέγχου.
• Αναφέρουμε οποιοδήποτε πρόβλημα στους γονείς μας ή σε άλλους ενήλικες που εμπιστευόμαστε. Δεν ντρεπόμαστε, κινούμαστε γρήγορα για να προλάβουμε τα χειρότερα.
• Σε κάθε περίπτωση μπορούμε να απευθυνθούμε και στη γραμμή βοήθειας (help-line, 210 6007686), όπου εξειδικευμένο προσωπικό με μεγάλη εμπειρία παρέχει υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου (παρενόχληση, εξάρτηση, επιβλαβές περιεχόμενο κ.λ.π.).

Δεν είναι λίγες οι εφευρέσεις ή οι εξελίξεις στην ιστορία της ανθρωπότητας που μαζί με τα άπειρα θετικά τους “έκρυβαν” και κάποιες παγίδες ή εκδοχές κακής χρήσης. Δε χρειάζεται πανικός και αυστηρές ή ολοκληρωτικές απαγορεύσεις που δεν έχουν νόημα και οδηγούν σε ρήξη γονείς και παιδιά. Με ψυχραιμία, καλή διαχείριση και διαρκή επικοινωνία με τους εφήβους μας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και αυτό.