Επικοινωνία με τους εφήβους μας: μια δύσκολη υπόθεση που αξίζει όλη μας την προσοχή!

Γνωρίζουμε ότι κατά την περίοδο της εφηβείας τα παιδιά στρέφονται προς τα έξω, πέρα από τα όρια της οικογένειας, δείχνοντας ξεκάθαρη προτίμηση και δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στις σχέσεις με τους φίλους και τις παρέες τους. Τότε είναι που η επικοινωνία μας μαζί τους αρχίζει να γίνεται δυσκολότερη και χρειάζεται ψυχραιμία και καλή διαχείριση από μέρους μας προκειμένου να διατηρήσει ένα θετικό πρόσημο, που θα μας αποτρέψει από κάποιον “πόλεμο” με το έφηβο παιδί μας, με μοναδικό θύμα τη μεταξύ μας σχέση. Σε αυτήν τη φάση, εμείς οι γονείς, σαν ώριμοι ενήλικες, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε όσα περισσότερα μέσα και τεχνικές γνωρίζουμε προκειμένου να διατηρήσουμε χαμηλούς τόνους και ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας για να είμαστε κοντά στα εφηβάκια μας που αλλάζουν, μεγαλώνουν, διεκδικούν.

Μερικές πρακτικές συμβουλές λοιπόν:

Βεβαιωθείτε ότι είστε ένας καλός ακροατής.

Η καλή ακρόαση αποτελεί, σε όλες τις ηλικίες, τη βάση για μια ουσιαστική επικοινωνία. Φροντίστε να ακούτε περισσότερο απ’ ό,τι μιλάτε και μη διακόπτετε το παιδί. Ακούγοντας ολόκληρη την αφήγηση με προσοχή, θα πάρετε πολλές και χρήσιμες πληροφορίες, όποιο κι αν είναι το θέμα της συζήτησης. Δε χρειάζεται να εκφέρετε γνώμη ή κάποια λύση ακόμα, απλώς ακούστε.

Επιβεβαιώστε ότι καταλαβαίνετε σωστά.

Μπορείτε κάποιες φορές να επαναλάβετε αυτό που ακούτε, για να επιβεβαιώσετε ότι αντιλαμβάνεστε σωστά αλλά και για να δείξετε ότι παρακολουθείτε με απόλυτη προσήλωση τη συζήτηση.

Αν για παράδειγμα το παιδί σας λέει “Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δε με αφήνετε να βγω μέχρι τις 11 το Σάββατο όπως οι φίλοι μου, δεν κάνω κάτι κακό”, εσείς μπορείτε να πείτε “Δηλαδή αισθάνεσαι ότι είμαστε άδικοι/σκληροί/αυστηροί μαζί σου, αφού τα άλλα παιδιά βγαίνουν μέχρι τις 11”. Σε αντίθεση, θα ήταν λάθος για την ομαλή εξέλιξη της συζήτησης να πείτε “Δεν μας νοιάζει τι κάνουν οι άλλοι, σ’ αυτό το σπίτι τους κανόνες τους βάζουμε εγώ και η μαμά!”.

Κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις.

Κάνοντας ερωτήσεις δείχνετε ότι παρακολουθείτε και ενδιαφέρεστε για τη συζήτηση. Μην υπερβάλλετε, χρησιμοποιήστε τις ερωτήσεις μόνο για να διερευνήσετε λεπτομέρειες που ίσως έχουν ενδιαφέρον ή ακόμα για να στρέψετε την προσοχή του εφήβου σε κάτι σημαντικό που ίσως του έχει διαφύγει (π.χ. στο προηγούμενο παράδειγμα θα μπορούσατε να ρωτήσετε “Ποια παιδιά, δηλαδή, βγαίνουν μέχρι τις 11; Θα μπορούσες να μου πεις με ονόματα;”)

Δείξτε κατανόηση, όχι επικριτικότητα.

Είναι πολύ πιθανόν να διαφωνείτε με αυτό που λέει ο έφηβος. Παρόλα αυτά, προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του, θυμηθείτε τι σημαίνει να είσαι έφηβος και δείξτε, με τα λόγια και με τη στάση σας, κατανόηση. Η επικριτικότητα δεν έχει καλά αποτελέσματα σε οποιαδήποτε συζήτηση, πόσο μάλλον με εφήβους που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε οποιαδήποτε κριτική.

Χρησιμοποιήστε φράσεις που ενθαρρύνουν τη συζήτηση αντί να την μπλοκάρουν.

Φράσεις ή ερωτήσεις όπως “Πες μου τι συμβαίνει, σ’ ακούω”, “Τι νομίζεις εσύ ότι πρέπει να γίνει σε αυτή τη περίπτωση;”, “Πώς αισθάνεσαι γι’ αυτό που έγινε;” ενθαρρύνουν τη συζήτηση και δίνουν χώρο για περαιτέρω διερεύνηση και ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων. Αντίθετα, φράσεις ή ερωτήσεις όπως “Ξέρω τι έγινε, δεν θα μου πεις εσύ!”, “Μην έρθεις σε μένα όταν το μετανιώσεις”, “Εγώ θα σου πω τι θα κάνεις!”, “Και τώρα τι κατάλαβες που δημιούργησες τόσα προβλήματα;” κλείνουν όλο και περισσότερο τα κανάλια επικοινωνίας μας με τον/την έφηβο. Τα παιδιά δεν πρόκειται να απευθυνθούν σε εμάς αν αναμένουν τέτοιου τύπου απαντήσεις, δεν τους είναι χρήσιμες ούτε πρακτικά ούτε ψυχολογικά!

Προσπαθήστε να είστε συγκεκριμένοι και θετικοί στην επικοινωνία σας.

Οι έφηβοι θέλουν ξεκάθαρα και συγκεκριμένα μηνύματα που δε θα αφήνουν χώρο για παρερμηνείες και παρεξηγήσεις. Αποφύγετε τις γενικότητες (π.χ. αντί “Μην αργήσεις” πείτε “Σε παρακαλώ να γυρίσεις μέχρι τις 8“ ) αλλά και τις γενικεύσεις (π.χ. αντί “Είσαι ανεύθυνος” πείτε “Είχαμε κάνει μία συμφωνία και δεν κατάφερες να την τηρήσεις”). Επίσης, προσπαθήστε να τους λέτε τι περιμένετε από αυτούς αντί τι κάνουν λάθος (π.χ. πείτε “Θα ήθελα να τακτοποιήσεις το δωμάτιο σου σε παρακαλώ” αντί “Από τον υπολογιστή, στο κινητό, δεν βρήκες πάλι χρόνο να τακτοποιήσεις ε;”).

Απομακρυνθείτε αν η συζήτηση εκτροχιάζεται.

Όσες συμβουλές κι αν σας δώσουμε, όσα βιβλία κι αν διαβάσετε, όσο θετικά κι αν συμπεριφέρεστε, οι εντάσεις ανάμεσα σε παιδιά και γονείς είναι ένα φυσιολογικότατο κομμάτι της εφηβείας. Συνεπώς, η τελευταία μας συμβουλή είναι να μην αφήνετε τις μικρές διαφωνίες ή εντάσεις να εξελίσσονται σε έντονες συγκρούσεις και καυγάδες δίχως νόημα. Μόλις διακρίνετε, στον έφηβο ή ακόμα και στον ίδιο σας τον εαυτό, στοιχεία που δείχνουν ότι η συζήτηση δεν είναι πια εποικοδομητική, επισημάνετε ακριβώς αυτό και προτείνετε μια διακοπή. Μπορείτε να επανέλθετε όταν θα είστε και οι δύο έτοιμοι και ψύχραιμοι, έτσι ώστε να έχει νόημα και αποτέλεσμα η προσπάθεια σας.

Και τέλος, ό,τι μα ό,τι κι αν συμβαίνει, ό,τι κι αν έχει προηγηθεί, ό,τι κι αν περιμένετε να ακολουθήσει, μη ξεχνάτε να αγκαλιάζετε τα παιδιά καθημερινά και να τους λέτε πόσο τα αγαπάτε (κι ας δυσανασχετούν!!!). Ας είναι αυτό η καθημερινή υπενθύμιση μιας αγάπης δίχως όρους, που είναι πάντα εκεί, δυνατή και διαθέσιμη για όποια στιγμή τη χρειαστούν, μέσα στις τρικυμίες της εφηβείας…